«Murs à abeilles»: Πώς η Γαλλία προστατεύει τις μέλισσές της

Ο γαλλικός όρος «murs à abeilles», που έχει βοηθήσει αισθητά την αύξηση αυτών των τόσο πολύτιμων και ακούραστων εργατριών, μεταφράζεται ως «ο τοίχος της μέλισσας». Ο οποίος, βέβαια, δεν είναι ένας τοίχος γεμάτος μέλισσες, όπως θα μπορούσε κανείς να  φανταστεί, αλλά ένας τοίχος που έχει φτιαχτεί ειδικά για να φιλοξενήσει κυψέλες, όπως θα ανακαλύψεις γνωρίζοντας αυτήν την αρχαία πρακτική, η οποία διατηρείται ακόμα ζωντανή στη Γαλλία.

Στα μέσα της διαδρομής μεταξύ του Saint-Lô και Villedieu les Poêles, στην περιοχή Manche της Νορμανδίας, βρίσκεται το μικρό χωρίο Tessy-Bocage. Το τοπίο στη συγκεκριμένη περιοχή δεν ήταν ανέκαθεν τόσο γαλήνιο. Η σύνθεσή του από χωράφια, θαμνοτόπια και μικρά άλση υπήρξε ιδανική για το απαραίτητο καταφύγιο και κρησφύγετο που ήταν τόσο απαραίτητο για τους συμμάχους μετά την απόβασή τους στη Νορμανδία. Το Saint-Lô υπήρξε μάλιστα μια από τις πόλεις που καταστράφηκαν εντελώς από τους βομβαρδισμούς. Ευτυχώς, ο δρυμός έχει αποκατασταθεί πλήρως στις μέρες μας και έχει επιστρέψει στους γαλήνιους ρυθμούς του. Γεγονός, το οποίο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους περιβαλλοντολόγους, οι οποίοι μοχθούν ενεργά να διατηρήσουν τη βιοποικιλότητα της περιοχής.

Εδώ, λοιπόν, στο Tessy-Bocage, έχει ξεκινήσει ένα αξιοσημείωτο πρότζεκτ: η αποκατάσταση του «murs à abeilles». Η συγκεκριμένη μέθοδος υπολογίζεται πως βρισκόταν σε άνθιση κατά τη μεσαιωνική περίοδο, όταν το μέλι ήταν η κύρια πηγή ζάχαρης. Δυστυχώς, τον 17ο και 18ο αιώνα, η πλειοψηφία τους σταμάτησε να χρησιμοποιείται με την εισαγωγή του ζαχαροκάλαμου από τις αμερικάνικες αποικίες. Όταν, παρ’ όλα αυτά, ο Ναπολέων απαγόρευσε όλες τις εισαγωγές προϊόντων από την Αγγλία κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι ντόπιοι επέστρεψαν στις προηγούμενες συνήθειές τους και την παραγωγή μελιού.

Η ιστορία του «murs à abeilles»

Το μελισσο-τοίχος στο Tessy-Bocage χρονολογείται από την εποχή της απαγόρευση και, συγκεκριμένα, όταν ο Jean-Batiste Gendron αποφάσισε να χτίσει το πρώτο «mur à abeilles» το 1810. Οι κυψέλες παρήγαγαν μέλι για ολόκληρο το χωριό και χρησιμοποιούνταν μέχρι το 1950, όταν οι ιδιοκτήτες του πήραν την απόφαση να συνταξιοδοτηθούν από τη φροντίδα των μελισσών. Ένας από τους λόγους ήταν πως, ήδη την εποχή εκείνη, το ζαχαρότευτλο είχε γίνει η φθηνότερη πηγή απόκτησης ζάχαρης και συνεπώς η πιο δημοφιλής.

Όπως συνέβαινε και με άλλες κατασκευές εκείνης της εποχής, χρησιμοποιήθηκαν τοπικά υλικά διαθέσιμα για την κατασκευή του τοίχου. Συνεπώς, δεν μας εκπλήσσει το γεγονός πως ο συγκεκριμένος τοίχος στο Tessy είναι φτιαγμένος με καλαμωτή και αχυρόλασπη και καλύπτεται με μια αχυρένια στέγη. Υπάρχει μια προεξοχή, ώστε το νερό της βροχής να μην καταστρέφει τις κυψέλες.

“Comme vous savez, il pleut des fois en Normandie”, ( όπως θα γνωρίζετε μερικές φορές βρέχει στη Νορμανδία), όπως σχολίασε χαριτολογώντας στο γαλλικό site Complete France ο Μ. Frederic Karle, ο τεχνίτης που ανέλαβε την αποκατάσταση του έργου.

Ο τοίχος του Tessy είναι ο μεγαλύτερος στη Γαλλία και, όταν δημιουργήθηκε, στέγαζε 100 κυψέλες. Σήμερα, μπορείς να εντοπίσεις 34 κυψέλες, εκ των οποίων πολλές είναι οι πρωτότυπες. Ο M. Karle έκανε πολύ καλή δουλειά προσπαθώντας να φτιάξει και τις καινούργιες κυψέλες στο ίδιο παραδοσιακό «κυψελωτό» στιλ.

Πού αλλού στη Γαλλία υπάρχουν τέτοιες κατασκευές;

Το δεύτερο μεγαλύτερο «murs à abeilles» βρίσκεται στην Cornillon, στην περιοχή της Προβηγκίας. Στα νότια, οι τοίχοι είναι φτιαγμένοι από πέτρες αντί για καλάμια και αχυρόλασπη, όπως αρμόζει στην περιοχή και το κλίμα της. Τα περισσότεροι από τα «murs à abeilles» είναι κατασκευασμένα σε σειρά, αλλά κάποια έχουν διπλές και τριπλές σειρές. Ο αριθμός των εσοχών σε κάθε τοίχο ποικίλλει. Μικρότερες φάρμες έχουν μικρότερο αριθμό, ενώ οι μεγαλύτερες που προμηθεύουν τα γειτονικά Châteaux (κάστρα) και μοναστήρια (με κεριά, κηρύθρα και μέλι) έχουν σαφώς παραπάνω.

Ο δήμαρχος, Michel Richard, ήταν ο επικεφαλής του έργου, που επιστράτευσε έναν τοπικό μελισσουργό για να τον βοηθήσει. Ο Maxime Legrand έχει ήδη καταφέρει να βοηθήσει μια αποικία μελισσών να εγκατασταθούν στο καινούργιο τους σπίτι.

«Μπορεί να μη σώσουμε τον κόσμο με το murs à abeilles, σίγουρα όμως αποκαθιστούμε ένα κομμάτι της πολιτισμικής και αγροτικής μας κληρονομιάς», δήλωσε ο Μ. Richard.

Το Tessy-Bocage, με τη δική του μικρή συνδρομή, βοηθάει στο να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη  σχετικά με την αλληλεξάρτηση του ανθρώπου με τη φύση. Όπως έχει πει στο παρελθόν ο οικολόγος John Muir: «Όποιο κομμάτι της φύσης και να αγγίξεις, θα δεις ότι τα πάντα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους και όλα μαζί φτιάχνουν τον κόσμο».