Lagom: Γιατί το σκανδιναβικό lifestyle πρέπει να μπει περισσότερο στη ζωή σου

Η λέξη «lagom» είναι ίσως από τις ελάχιστες σουηδικές λέξεις, για τις οποίες δεν υπάρχει αντίστοιχη ακριβής μετάφραση στις υπόλοιπες γλώσσες. Στη θεωρία θα μπορούσε να μεταφραστεί ως «ούτε λίγο, ούτε πολύ, τόσο-όσο». Στην πράξη, η λέξη lagom είναι η αγαπημένη λέξη των Σουηδών, η οποία χρησιμοποιείται στην καθημερινότητα, ως όπλο κατά της υπερβολής -οποιασδήποτε υπερβολής.

«Παν μέτρον άριστον», όπως έλεγαν και οι αρχαίοι Έλληνες, είναι ακριβώς αυτό που εννοεί και έχει κάνει τρόπο ζωής ο λαός της Σκανδιναβίας και lagom συχνά σημαίνει «στοπ!»: «Όχι άλλο κρασί για σήμερα», «τα χριστουγεννιάτικα στολίδια μας είναι αρκετά, δεν χρειαζόμαστε άλλα, ευχαριστώ», ή «συγγνώμη, το συγκεκριμένο μοντέλο αυτοκινήτου καταναλώνει πολλή βενζίνη».

Μπορεί να το συναντήσεις όμως και ανάποδα. Lagom δεν σημαίνει να ζεις τη ζωή σου τρώγοντας το δείπνο σου εσαεί χωρίς να απολαμβάνεις ένα ποτήρι κόκκινο κρασί, έχοντας ένα γυμνό χριστουγεννιάτικο δέντρο, ή κυκλοφορώντας μόνο με το ποδήλατο. Πηγαίνοντας στο αντίθετο άκρο, αγγίζεις πάλι την υπερβολή. Το παν μέτρον άριστον ισχύει για το υπερβολικά πολύ, αλλά και για το υπερβολικά λίγο.

Η αρχή του lagom έχει ως στόχο να κάνει τη ζωή πιο απλή και πιο όμορφη. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα είναι αύτο της βασιλικής σουηδικής οικογένειας: Το στιλ ροκοκό είχε προκαλέσει φρενίτιδα στην Ευρώπη τον 18ο αιώνα, με επίκεντρο τις Βερσαλλίες και την περίφημη σάλα με τους καθρέπτες στα περίχωρα του Παρισιού. Ατελείωτες επιφάνειες φτιαγμένες από χρυσό, κρύσταλλο και μάρμαρο, ακόμα και στις τουαλέτες.

Όλος αυτός ο αμπιγέ τρόπος ζωής, όμως, δεν ήταν καθόλου φθηνός και η σουηδική αριστοκρατία, έμοιαζε με φτωχό συγγενή απέναντι στη γαλλική βασιλική οικογένεια. Η λύση που βρέθηκε ήταν απλή. Για τη βασιλική κατοικία, αλλά και όλα τα υπόλοιπα ακίνητα της οικογενείας, υιοθετήθηκε ένα πιο «οικονομικό» στιλ ροκοκό. Με επιφάνειες βαμμένες μαρμάρινες αντί για στρωμένες με κανονικό μάρμαρο, θα έλεγες πως οι Σουηδοί είχαν μια πιο περιορισμένη έπαρση, με λιγότερα στολίδια.

Η περιορισμένη πολυτέλεια δεν παύει να είναι πολυτέλεια, βέβαια, και η διακόσμηση τείνει να έρχεται ξαφνικά περισσότερο στο προσκήνιο, όταν απογυμνώνεται από περιττά στολίδια. Μια «lagom» ποσότητα φύλλων χρυσού παραμένει χρυσός στο κάτω-κάτω. Μια μικρή καλόγουστη, στιλιστική «ζαβολιά», επιμελημένη σωστά, μπορεί να είναι εξαιρετικά καλαίσθητη.

Έτσι, αυτό που ξεκίνησε ως αναγκαίο κακό, κατέληξε να γίνει ένα ανεξάρτητο στιλ, γνωστό στις μέρες μας ως σουηδικός νεοκλασισμός. Είναι αρκετοί, άλλωστε, εκείνοι που προτιμούν αυτή την όψη ενός παλατιού από την πληθωρική και -ίσως- υπερβολική εικόνα του εσωτερικού των Βερσαλλιών ή του μουσείου Ερμιτάζ, στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας. Για άλλη μια φορά, παν μέτρον άριστον.

Το lagom είναι ιδανικό στα μάτια των Σουηδών, οι οποίοι, θα έλεγες, έχουν μια αντιφατική σχέση με τη λέξη, αλλά και την ιδεολογία που κρύβει. Αυτοσαρκάζονται ως η «Γη του lagom, που κανένας δεν τολμάει να κάνει τη διαφορά».

Όταν είσαι συνειδητά υποστηρικτής του lagom, παρ’ όλα αυτά, ακολουθείς τη δική σου πορεία σε ό,τι αφορά την καριέρα σου, τον τρόπο που ντύνεσαι, τα ταξίδια σου, το φαγητό σου κ.ο.κ. και επιτρέπεις στον εαυτό σου μικρές πολυτέλειες (ιδανικά χωρίς αυτές να επηρεάζουν πολύ αρνητικά το περιβάλλον). Ακριβώς αυτό, κατά μία έννοια, μπορεί να θεωρηθεί lagom: ευαισθητοποίηση και καλοσύνη, σε συνδυασμό με το να λαμβάνεις ουσιαστικά υπόψιν σου τους περιορισμένους φυσικούς πόρους. Αυτός ο τρόπος ζωής είναι καλύτερος και για μας, αλλά και για τον πλανήτη.

Θα βρεις κάτι πολύ λογικό στην ιδιοσυγκρασία του lagom, πολύ κοντά στα πλαίσια της νοοτροπίας της «βιωσιμότητας». Lagom είναι το έξυπνο χιούμορ που δεν πληγώνει κανέναν, ή μια μέρα του Μαΐου με ζέστη τόση, ώστε να νιώθεις όμορφα, χωρίς να δημιουργείται αποπνικτική ατμόσφαιρα ή ακόμα και ένα αεράκι που σε δροσίζει, χωρίς να σηκώνει τα πάντα στο πέρασμα του.

Με άλλα λόγια, το lagom είναι ο θερμοστάτης των προσωπικών σου επιλογών. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει «ιδανικό», ποικίλει από άνθρωπο σε άνθρωπο κι από μέρος σε μέρος.

Το να βρεις το προσωπικό σου lagom, να ανακαλύψεις τις δικές σου ιδανικές συνθήκες και να θέσεις όρια, είναι μια συναρπαστική διαδρομή. Μπορεί το μυστικό μιας τέλειας και αψεγάδιαστης ζωής να μην υπάρχει (κάτι που άλλωστε, είναι εντελώς αντίθετο με τη νοοτροπία του lagom), αλλά μια ζωή που διατηρεί -έστω και με αταξία- τις ισορροπίες μεταξύ δουλειάς και προσωπικής ζωής, διασκέδασης και αυτοσυγκράτησης, δράσης και ξεκούρασης, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να μη θεωρηθεί καλή. Αν μη τι άλλο, είναι μια ζωή αρμονική.

Και τότε βρίσκεις το lagom στην καλύτερη εφαρμογή του…